هر کاری که هوشمندانه و برای رضای خدا و خدمت به خلق انجام شود، مقاومت و ماندگاری خواهد داشت از جمله این کارهای عمومی المنفعه چگونگی تهیه و پخت نان سنگک می باشد که قصه آن به روزگار شیخ بهایی برمی گردد.
به دلیل نرمی خمیر نان سنگک، شیخ بهایی کوره سنگکی را ابداع کرد
اعجوبه ای که نه تنها در زمینه ریاضیات، فلسفه، منطق و… سرآمد بود بلکه همیشه برای رفع مشکلات مردم پیشقدم می شد.ابداع نان سنگک به قدری با تمرکزفکر عملی شده که پس ازگذشت چند صد سال هنوز به همان صورت اولیه پخته می شود و محبوب‌ترین نان ایرانی هاست. در کتاب سال نمای کمیته نانوایان تهران، درباره تاریخچه و چگونگی پیدایش نانوایی و نان سنگک آمده می باشد:
شاه عباس برای آسایش حال لشکریان خود که غالباً در سفر نیاز به نان و خورش داشتند و لازم بود به هرشهری می‌رسند، نانواهایی باشند که بتوانند به قدر مصرف سربازان نان تهیه کنند، درصدد چاره برآمد و حل این مشکل را از «شیخ بهایی» خواست که یکی از دانشمندان ایران بود.
چون در سفر، لشکریان مجبور به تهیه آرد ازشهرهای مختلف بودند و آرد هر شهر با شهر دیگر تفاوت داشت، باید طوری این نان پخته می شد که از هم وا نرود و قابل استفاده باشد.پس آرد آن مخلوطی از انواع آردها بود و همچنین باید با سبوس گندم نیز برای سهولت در هضم مخلوط می شد. رنگ این نان تیره و به دلیل وجود انواع آرد، قدرت چسبندگی آن کم می باشد و باید قطعا روی سنگ پهن شود تا نریزد.
کوره نان سنگک
به دلیل نرمی خمیر نان سنگک، شیخ بهایی کوره سنگکی را ابداع کرد. نان سنگک از نظر مزه، طعم، هضم، بهداشت و سلامت یکی از بهترین نان های ایرانی می باشد که مورد توجه خانواده ها مخصوصا در ماه مبارک رمضان قرار دارد. ویژگی این نان پخت آن روی سنگ ریزه های داغ می باشد که به کیفیت آن می افزاید.
نان سنگک حاوی ویتامین ها، کلسیم، پروتئین و آهن می باشد
ویژگی های نان سنگک
نان سنگک حاوی ویتامین ها، کلسیم، پروتئین و آهن می باشد. نان سنگک از آرد سبوس دار درست می شود. از ویژگی های خوب این نان طعم، عطر، مغذی بودن و شایستگی سیرکنندگی آن می باشد. شیوه پخت سنتی این نان و شکل و طعم برجسته آن از سایر نان ها سبب شده در فرهنگ و سفره ایرانی ارزش بالایی داشته باشد و به خصوص برای صبحانه، وجود نان سنگک در اولویت قرار گیرد.
نان سنگک برای کودکان نیز زیاد مفید می باشد، مخصوصاً در دورانی که سلول های عصبانی در حال رشد هستند، آهن موجود در نان سبوس دار سبب باهوشی و کردار خوب کودکان می شود. از طرفی چون برای نان سنگک، بیشتر از آرد کامل استفاده می شود و آرد کامل، ویتامین ها و املاح آن حفظ شده می باشد، مصرف این نوع نان بیشتر توصیه می شود.نان سنگک به دلیل این که فیبر زیادی دارد، هضم آن آسان و از ارزش غذایی بالایی برخوردار می باشد.
سنگک؛ از قدیمی ترین نان های ایرانی
نان سنگک یکی از قدیمی ترین نان های ایرانی می باشد؛ به طوری که برخی قدمت این نان را پیش از ورود اسلام به ایران و برخی نیز پیمان شاهان صفوی می دانند. در میان نان های سنتی و ملی ایران حاوی نان لواش، تافتون و بربری، نان سنگک از نظر کارشناسان تغذیه، بهترین نوع نان می باشد و حتی برخی با اغراق آن را بهترین نوع نان در دنیا می دانند. (برخی نقل ها نیز قدمت نان سنگک را قبل از ورود اسلام به ایران و در روزگار پادشاهان ساسانی می دانند.)
سبوس؛ عامل خوشمزگی نان سنگک
نان سنگک که از نظر مزه، طعم، هضم، بهداشت و سلامت بهترین نان ایرانی می باشد از ترکیب آرد مرغوب و سالم، آب خالص و کمی نمک پخته می شود. به عقیده کارشناسان، آن چه بیش از همه سبب شده نان سنگک در صدر نان های سنتی ایران قرار گیرد؛ آرد این نان می باشد.
آرد این نان باید از گندم مرغوب و سالم و بدون هیچ نوع آرد دیگری مشابه آرد جو یا حبوبات باشد. میزان سبوس گیری آرد سنگک، باید 7 درصد باشد اما برخی نانواها از آرد تافتون یا لواش که میزان سبوس گیری آن ۱۳ درصد می باشد، استفاده می کنند. هر چند سبوس گیری بالا سبب می شود نان قدری براق تر شود اما کیفیت لازم را ندارد.
از ویژگی های خوب نان سنگک طعم، عطر، مغذی بودن و شایستگی سیرکنندگی آن می باشد
نان تنها یک غذای سیرکننده نیست. منبعی از کربوهیدرات، فیبر، روغن، املاح و برخی ویتامین هاست. یعنی بخش زیادی از آن چه بدن ما برای سوخت و ساز نیاز دارد، در نان وجود دارد.
۱ـ نان سالم باید کاملاً پخته و برشته باشد اما سطح آن نباید نشانه ای از سوختگی داشته باشد.
2ـ یک نان خوب، بافت نرم و یکنواختی دارد، به آسودگی بریده می شود و زود بیات نمی شود. این ویژگی ها نشان می دهد در پخت آن از خمیر مایه استفاده شده می باشد نه جوش شیرین.منبع: خوی وب
