قلعه بهستان یا کوهن دژ در شهرستان ماهنشان در استان زنجان و در نزدیکی شهر بهستان و در کنار رودخانه قزل اوزن واقع شده میباشد. تاریخچه این قلعه به دوران مادها باز می گردد. قلعه بهستان یا قلعه قدیم در شهرستان ماهنشان در استان زنجان قرار دارد و تاریخچه این قلعه به دوران هخامنشیان باز می گردد. قلعه بهستان یکی از 20 قلعه تاریخی شهرستان ماهنشان میباشد. در استان زنجان که در روزگار استفاده از آن استفاده می شد. تخمین زده می شود که قدمت آن به قرن پنجم پس از میلاد باشد. ج- به دلیل شرایط خاص آن دوران، حاکمان این قلعه را برای دفاع از خود و مردم ساختند. طبقه‌ها بالایی قلعه بهستان برای دفاع و طبقه‌ها پایین به عنوان زاغه و جایگاه نگهداری خواربار مردم استفاده می شده میباشد. و همچنین ردشدن رودخانه قزل اوزن به یک جهت قلعه.سازندگان قلعه بهستان با در نظر گرفتن نقشه اولیه، کوه را کاوش کرده و زمین و سنگ ها را خالی کرده و اتاق ها را ایجاد کرده اند و با هر رقم اتاقی که افزایش شده راه های ارتباطی آنها به سریال افزایش شده میباشد. در قالب راهروها.تاریخچه قلعه بهستانبرخی، تاریخچه این قلعه را به دوران میانه نسبت می دهند. مادها از خور و سواحل رودخانه غزال اوزن داخل فلات ایران شده و در شهرهایی مشابه مدآباد در 15 کیلومتری شهر ماهنشان و وجود قلعه های دفاعی مشابه “قلعه بهستان” در 12 کیلومتری آن اهل شدند. ماهنشان. معماری زیبا و هنرمندانه اما با بررسی های باستان شناسی انجام شده تاکنون مشخص شده میباشد که پیشینه این قلعه به دوران هخامنشیان باز می گردد. این قلعه در روزگار پس از اسلام و تا قرن پنجم میلادی پابرجا بوده و مورد استفاده قرار می گرفته میباشد.فضای کلی قلعه بهستان به 3 دسته اتاق ها، راهروها و پلکان ها تقسیم می شود. برای سبوره استفاده شده میباشد. 
قلعه بهستان مربوط به دوران هخامنشی میباشد 1- راهروها: راهروهای ارتباطی به صورت راهروهای عمومی برای سهولت دسترسی به اتاق ها و سایر اقبال ها هستند که عرض یکی از این راهروها به سه متر می رسد.2- اتاق ها: حاوی اتاق های بزرگ و اتاق های کوچک الف: اتاق های بزرگ: این اتاق ها هم اندازه نیستند، سقفی صاف دارند و در انتهای برخی از آنها فضای کوچک تری به ابعاد 1*1 متر تعبیه شده میباشد. اتاق خواب هاب: اتاق های کوچک: در ساخت این اتاق ها اندازه یکی از آنها 50/2 در 40/2 متر و ارتفاع آن 40/2 متر میباشد که برخی از این اتاق ها دارای سقف های شیروانی نوک تیز در دو جهت دیوارهای ورودی اتاق ها هستند. و گودالهای مثلثی مدور کندن شد که هدف آن قرار دادن پیه سوز و روشنایی محوطه بود و با افزایش مساحت اتاق ها رقم و اندازه جایگاه های نورپردازی نیز افزایش یافت به طوری که در یکی از آنها رقم اتاق های بزرگ در هر جهت 4 رقم می باشد. امروزه از این اتاق ها به ندرت برای نگهداری دام استفاده می شود و در شهرستان های استان به آن محله بی‌نوا نشین می گویند اما وقتی از قلعه بهستان دیدن می کنیم دلایلی پیدا می کنیم که تغییرناپذیر می کند. دیگری چیزی غیر از آنچه گفته می شود دارد. در ضلع شمال شرقی پایین قلعه، مشرف به رودخانه قزل اوزن، اتاقی مشاهده شد که سطح دیوارهای داخلی و کف آن با اندود و گچ اندود شده بود که احیاناً برای روشنایی منازل از آن استفاده می شده میباشد.یکی از مهم ترین اقبال هایی که تا به امروز سالم و دست نخورده باقی مانده میباشد، ورودی یکی از پله های ضلع شمال غربی قلعه میباشد که بر روی این ورودی، طاق نما به شکل محراب مساجد اسلامی تزئین شده میباشد. عصر.تحقق این نوع طاق های تزئینی به وضوح به معماری دوران اسلامی مربوط می شود و یادآور کوچه پس کوچه های طاق نما در شهرهای این دوران میباشد. قلعه بهستان یکی از 20 قلعه تاریخی شهرستان ماه نشان در استان زنجان میباشد. 3- پلکان: پله های زیادی به عرض یک متر وجود دارد که از پله های بناها و مناره های روزگار اسلامی اقتباس شده میباشد. اقبال بالای قلعه و خطری که در کمین بازدیدکننده میباشد، بازدارنده از آمدن به سطح بالای تپه می شود و صعود بدون کوهنوردی را غیرممکن می کند. این قلعه دارای پله های زیگزاگی در ضلع غربی و شرقی میباشد که در گذشته وجود داشته میباشد. از اقبال پایین ضلع شمالی ابتدا می شود و به دلیل فرسایش طبقه‌ها زیرین آن، پیمودن این مسیر خطرناک و تقریبا غیرممکن میباشد. پلکان ضلع شمال غربی قلعه بهستان یکی از محوطه های بکر و سالم قلعه بهستان میباشد و بالای این پله ها اتاقی به شکل محراب مسجد روزگار اسلامی وجود دارد که تزئیناتی متعلق به روزگار اسلامی میباشد. دوران اسلامی و رقم زیادی پله به عرض یک متر نیز اقتباسی از این سبک معماری میباشد.اقبال بالایی قلعه بهستان با گچ پوشانده شده و داخل آن حوضی به ابعاد 7×3 متر از سنگ و ساروج میباشد که با لوله های آب سفالی نیم متری به نام گنگ آبرسانی می شود. قلعه بهستان در دل کوهی با خاک سخت و سرامیک ساخته شده میباشد: وجود ظروف سفالی بدون لعاب آسان و منقوش تزئین شده با نقوش هندسی و قطعات سفالی حکاکی شده با زیر لعاب سبز و کرم قدمت این قلعه را دارد که متعلق به قرن هفدهم میباشد. مصادف بودن آن با روزگار اسلامی را روشن می کند و در مورد انگیزه و دلیل‌ها وجود قلعه بهستان و ساخت آن در منطقه می توان گفت که با توجه به نیاز حاکمان به یک دفاع زورمند و کافی. موقعیتی که می توانند برای دفاع از خود و مردم در روزگار اسلامی در پایان روستاهای منطقه چنین قلعه هایی بنا کردند. با توجه به پایان مطالعات و تحقیقات انجام شده در مورد قلعه های تاریخی استان زنجان و گمانه زنی ها در مورد سایر قلعه های استان از جمله قلعه سهرین می توان عاقبت گرفت که قلعه روستای بهستان در ابتدا با هدف: در زمینه سیاسی و اداری ساخته شده میباشد. مرکزیت شهر، و دوم: جایگاه سکونت حاکم محلی، که در واقع کهن الگوی شهر بود.احیاناً طبقه‌ها بالای آن و سایر الحاقات به موارد مذکور مربوط به آن بوده و طبقه‌ها پایین آن حکم زاغه را داشته میباشد که ساکنان هر روستا سرمایه زندگی خود اعم از دام و غلات را در آنجا نگهداری می کردند و در مواقع درگیری این یک پناهگاه زورمند برای ساکنان بود.MASNAIMG 4 با توجه به شرایط آب و هوایی آن دوران، حاکمان برای دفاع از خود و مردم اقدام به ساخت قلعه بهستان کردند. عوامل: خود حاوی آب و هوای طبیعی، وزش بادهای شدید و از همه مهمتر ردشدن رودخانه قزل اوزن از دامنه شمالی قلعه میباشد که سبب شست و شوی دیواره های آن و فرسایش آن می شود. 1458 در لیست آثار ملی کشور و تحت مواظبت سازمان میراث فرهنگی میباشد. در حال حاضر به دلیل ویرانی های بسیار، تنها با بالا رفتن می توان به بالای قلعه با تخته سنگ های تخت عظیم آن رسید. این قلعه به شماره 1458 به نام قلعه بهستان در لیست آثار ملی کشور به ثبت رسیده میباشد. فضای کلی قلعه بهستان به 3 دسته اتاق ها، راهروها و پله ها تقسیم می شود
قلعه بهستان مربوط به دوران هخامنشی میباشد 1- راهروها: راهروهای ارتباطی به صورت راهروهای عمومی برای سهولت دسترسی به اتاق ها و سایر اقبال ها هستند که عرض یکی از این راهروها به سه متر می رسد.2- اتاق ها: حاوی اتاق های بزرگ و اتاق های کوچک الف: اتاق های بزرگ: این اتاق ها هم اندازه نیستند، سقفی صاف دارند و در انتهای برخی از آنها فضای کوچک تری به ابعاد 1*1 متر تعبیه شده میباشد. اتاق خواب هاب: اتاق های کوچک: در ساخت این اتاق ها اندازه یکی از آنها 50/2 در 40/2 متر و ارتفاع آن 40/2 متر میباشد که برخی از این اتاق ها دارای سقف های شیروانی نوک تیز در دو جهت دیوارهای ورودی اتاق ها هستند. و گودالهای مثلثی مدور کندن شد که هدف آن قرار دادن پیه سوز و روشنایی محوطه بود و با افزایش مساحت اتاق ها رقم و اندازه جایگاه های نورپردازی نیز افزایش یافت به طوری که در یکی از آنها رقم اتاق های بزرگ در هر جهت 4 رقم می باشد. امروزه از این اتاق ها به ندرت برای نگهداری دام استفاده می شود و در شهرستان های استان به آن محله بی‌نوا نشین می گویند اما وقتی از قلعه بهستان دیدن می کنیم دلایلی پیدا می کنیم که تغییرناپذیر می کند. دیگری چیزی غیر از آنچه گفته می شود دارد. در ضلع شمال شرقی پایین قلعه، مشرف به رودخانه قزل اوزن، اتاقی مشاهده شد که سطح دیوارهای داخلی و کف آن با اندود و گچ اندود شده بود که احیاناً برای روشنایی منازل از آن استفاده می شده میباشد.یکی از مهم ترین اقبال هایی که تا به امروز سالم و دست نخورده باقی مانده میباشد، ورودی یکی از پله های ضلع شمال غربی قلعه میباشد که بر روی این ورودی، طاق نما به شکل محراب مساجد اسلامی تزئین شده میباشد. عصر.تحقق این نوع طاق های تزئینی به وضوح به معماری دوران اسلامی مربوط می شود و یادآور کوچه پس کوچه های طاق نما در شهرهای این دوران میباشد. 
قلعه بهستان یکی از 20 قلعه تاریخی شهرستان ماه نشان در استان زنجان میباشد. 3- پلکان: پله های زیادی به عرض یک متر وجود دارد که از پله های بناها و مناره های روزگار اسلامی اقتباس شده میباشد. اقبال بالای قلعه و خطری که در کمین بازدیدکننده میباشد، بازدارنده از آمدن به سطح بالای تپه می شود و صعود بدون کوهنوردی را غیرممکن می کند. این قلعه دارای پله های زیگزاگی در ضلع غربی و شرقی میباشد که در گذشته وجود داشته میباشد. از اقبال پایین ضلع شمالی ابتدا می شود و به دلیل فرسایش طبقه‌ها زیرین آن، پیمودن این مسیر خطرناک و تقریبا غیرممکن میباشد. پلکان ضلع شمال غربی قلعه بهستان یکی از محوطه های بکر و سالم قلعه بهستان میباشد و بالای این پله ها اتاقی به شکل محراب مسجد روزگار اسلامی وجود دارد که تزئیناتی متعلق به روزگار اسلامی میباشد. دوران اسلامی و رقم زیادی پله به عرض یک متر نیز اقتباسی از این سبک معماری میباشد.اقبال بالایی قلعه بهستان با گچ پوشانده شده و داخل آن حوضی به ابعاد 7×3 متر از سنگ و ساروج میباشد که با لوله های آب سفالی نیم متری به نام گنگ آبرسانی می شود.
قلعه بهستان در دل کوهی با خاک سخت و سرامیک ساخته شده میباشد: وجود ظروف سفالی بدون لعاب آسان و منقوش تزئین شده با نقوش هندسی و قطعات سفالی حکاکی شده با زیر لعاب سبز و کرم قدمت این قلعه را دارد که متعلق به قرن هفدهم میباشد. مصادف بودن آن با روزگار اسلامی را روشن می کند و در مورد انگیزه و دلیل‌ها وجود قلعه بهستان و ساخت آن در منطقه می توان گفت که با توجه به نیاز حاکمان به یک دفاع زورمند و کافی. موقعیتی که می توانند برای دفاع از خود و مردم در روزگار اسلامی در پایان روستاهای منطقه چنین قلعه هایی بنا کردند. با توجه به پایان مطالعات و تحقیقات انجام شده در مورد قلعه های تاریخی استان زنجان و گمانه زنی ها در مورد سایر قلعه های استان از جمله قلعه سهرین می توان عاقبت گرفت که قلعه روستای بهستان در ابتدا با هدف: در زمینه سیاسی و اداری ساخته شده میباشد. مرکزیت شهر، و دوم: جایگاه سکونت حاکم محلی، که در واقع کهن الگوی شهر بود.احیاناً طبقه‌ها بالای آن و سایر الحاقات به موارد مذکور مربوط به آن بوده و طبقه‌ها پایین آن حکم زاغه را داشته میباشد که ساکنان هر روستا سرمایه زندگی خود اعم از دام و غلات را در آنجا نگهداری می کردند و در مواقع درگیری این یک پناهگاه زورمند برای ساکنان بود.MASNAIMG 4 با توجه به شرایط آب و هوایی آن دوران، حاکمان برای دفاع از خود و مردم اقدام به ساخت قلعه بهستان کردند. عوامل: خود حاوی آب و هوای طبیعی، وزش بادهای شدید و از همه مهمتر ردشدن رودخانه قزل اوزن از دامنه شمالی قلعه میباشد که سبب شست و شوی دیواره های آن و فرسایش آن می شود. 1458 در لیست آثار ملی کشور و تحت مواظبت سازمان میراث فرهنگی میباشد. در حال حاضر به دلیل ویرانی های بسیار، تنها با بالا رفتن می توان به بالای قلعه با تخته سنگ های تخت عظیم آن رسید. این قلعه به شماره 1458 به نام قلعه بهستان در لیست آثار ملی کشور به ثبت رسیده میباشد. 
فضای کلی قلعه بهستان به 3 دسته اتاق ها، راهروها و پله ها تقسیم می شود 
